Năm 2019 là một năm có nhiều bất ngờ đối với ngành thương mại điện tử Việt Nam. Nhưng năm 2020 lại có nhiều biến cố ảnh hưởng tới toàn thế giới bởi đại dịch toàn cầu. Những tay chơi mới đầy tham vọng gia nhập thị trường nóng bỏng, các công ty lớn trước đây đột ngột rời thị trường, và các thương hiệu lớn đã có những chuyển động tích cực mạnh mẽ trong lĩnh vực này.
Với xuất phát điểm đó, năm 2020 hứa hẹn sẽ là một năm đặc biệt sôi động của ngành. Dưới đây là ba dự đoán về vị trí mà thương mại điện tử Việt Nam có thể hướng đến, theo các nhà phân tích từ iPrice Group.
Tăng cường tập trung vào lợi nhuận thay vì tăng trưởng
Mọi người trong giới kinh doanh đều biết điều gì đã xảy ra với WeWork vào năm 2019 và nó đã ảnh hưởng đến niềm tin của các nhà đầu tư như thế nào. Các nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn bao giờ hết và muốn đảm bảo rằng họ đang đầu tư tiền vào các công ty có tiềm năng thực sự và bền vững.
Châu Á và các kỳ lân được đánh gía cao của nó đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi nhữngthay đổi này. Tháng 12 năm ngoái, công ty gọi xe Ola của Ấn Độ đã giảm tổng số nhân viên từ[i] 5% đến 8%. Oyo – một công ty khởi nghiệp đang phát triển nhanh khác của Ấn Độ – gần đây cũng đã phải cho hàng nghìn nhân viên thôi việc[ii].
Ở Đông Nam Á, kỳ lân Indonesia Bukalapak cũng đang tái cấu trúc công ty của mình bằng cách sa thải một phần lực lượng lao động[iii] do nhu cầu từ các nhà đầu tư. Teddy Oetomo – giám đốc chiến lược của công ty thương mại điện tử này- đã lý giải[iv] rất rõ ràng rằng: “Trọng tâm của chúng tôi không còn là tăng trưởng mà là xây dựng một công ty bền vững.”
Tại Việt Nam, xu hướng này đang hình thành vào năm 2019 với việc hai công ty thương mại điện tử đóng cửa thị trường trực tuyến để tập trung nhiều hơn vào các lĩnh vực kinh doanh sinh lời. Lotte.vn ngừng hoạt động trong bối cảnh đang có kế hoạch thay đổi chiến lược bán lẻ. Một trang web thương mại điện tử khác cũng bị ảnh hưởng[v] là Adayroi của tập đoàn địa phương Vingroup – nó cũng được cho là đang chuyển sang mô hình “bán lẻ mới[vi]”.
Nhìn vào các công ty thương mại điện tử lớn còn lại trong nước, dễ dàng nhận thấy rằng hầu hết họ đều phụ thuộc vào tiền của nhà đầu tư. Shopee Việt Nam, Lazada Việt Nam, Tikivn và Sendo – bốn thị trường trực tuyến được truy cập nhiều nhất[vii] tại Việt Nam – đều báo cáo khoản lỗ lớn trong năm 2018 và sau đó tiếp tục huy động thêm tiền từ các nhà đầu tư nước ngoài vào năm 2019.
Các công ty này sẽ phải bắt đầu nghĩ đến việc chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng tạo ra lợi nhuận, thay vì tăng lượng truy cập hoặc số lượng người dùng, nếu không họ có nguy cơ gặp phải số phận tương tự như Lotte.vn và Adayroi.
Nỗ lực thêm về cơ sở hạ tầng
Không hài lòng về trải nghiệm phân phối là điều phổ biến trong thương mại điện tử Đông Nam Á. Theo một nghiên cứu[viii] của iPrice và Parcel Perform, 34,1% người dùng thương mại điện tử trong khu vực vẫn chưa hài lòng với chất lượng dịch vụ chuyển phát bưu kiện mà họ nhận được. Tại Việt Nam, nghiên cứu cho thấy một bưu kiện đến tay người mua phải mất 5, 6 ngày, chậm thứ 2 trong khu vực.
Nhận thấy nhu cầu cao của người tiêu dùng thương mại điện tử về việc giao hàng nhanh chóng và kịp thời, các công ty thương mại điện tử hàng đầu trong nước đang chạy đua để cải thiện tốc độ phân phối bằng nhiều chiến lược khác nhau.
Đáng chú ý nhất, Tiki đã giới thiệu TikiNow, chính sách vận chuyển hứa hẹn sẽ giao sản phẩm trong vòng hai giờ. Để thực hiện chiến lược, start-up thương mại điện tử yêu cầu người bán phải giữ tất cả các mặt hàng tại kho của mình. Ngoài ra, công ty đang đầu tư tiền vào kho bãi bằng cách ký thỏa thuận với Unidepot[ix], một nhà cung cấp dịch vụ hậu cần có kho bãi rộng 35.000m2 trong cả nước.
Chiến lược mới của Tiki đã nâng tầm tiêu chuẩn dịch vụ giao hàng tại Việt Nam, điều này khiến các đối thủ buộc phải tung ra các chính sách giao hàng nhanh hơn. Shopee hiện cung cấp dịch vụ giao hàng trong bốn giờ và Sendo đã tiến thêm một bước nữa bằng cách cung cấp giao hàng trong ba giờ.
Nhìn vào năm 2020, cơ sở hạ tầng giao hàng sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng sự lựa chọn của người tiêu dùng và sẽ tập trung nhiều hơn vào sư cạnh tranh giữa các công ty. Dữ liệu từ báo cáo Q&Me năm 2019[x] cho thấy giao hàng nhanh vẫn là một trong năm lý do hàng đầu cho việc mua sắm trực tuyến của người Việt Nam vào năm 2020.
Dịch vụ khách hàng và giao hàng nhanh chóng, đúng giờ và đáp ứng tốt khách hàng thậm chí có thể trở thành một yếu tố quyết định trong không gian thương mại điện tử.
Nhu cầu của khách hàng ngày càng trở nên phong phú và đa dạng hơn
Trong khi năm 2019 đánh dấu sự đi xuống của một số doanh nghiệp thương mại điện tử tại Việt Nam, nó cũng đánh dấu sự xuất hiện của những doanh nghiệp nhỏ hơn nhưng hiệu quả hơn.
Một start-up đáng chú ý là Lozi. Cổng thương mại điện tử từ người tiêu dùng đến người tiêu dùng của Việt Nam thông báo vào năm ngoái rằng họ đã nhận được khoản đầu tư 8 chữ số[xi]. Công ty hiện đang đặt mục tiêu trở thành giải pháp một cửa cho nhu cầu giao hàng trong một giờ của người tiêu dùng Việt Nam.
Các ví dụ khác bao gồm Telio, một nền tảng doanh nghiệp với doanh nghiệp đã huy động được 25 triệu đô la Mỹ trong vòng tài trợ chuỗi A[xii] vào tháng 12 năm ngoái và Leflair đã huy động được 7 triệu[xiii] đô la Mỹ vào tháng 1 năm 2019 để đầu tư vào việc mở rộng khu vực.
Có rất nhiều công ty khởi nghiệp đang phát triển nhanh như 3 công ty trên, chẳng hạn như Thế Giới SkinFood hay Fado.vn. Điểm giống nhau giữa các công ty khởi nghiệp này là chứng đều phục vụ cho một thị trường ngách cụ thể, thay vì chiến đấu trực diện với các thị trường trực tuyến.
Có vẻ như mua sắm trực tuyến tăng nhanh ở người Việt Nam, thì sự sành điệu và kỳ vọng của họ cũng tăng theo. Ngày càng có nhiều người đang tìm kiếm các sản phẩm, thương hiệu hoặc dịch vụ cụ thể phục vụ cho thị trường ngách của họ.
Điều này mang lại rất nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như các doanh nghiệp thương mại điện tử của Việt Nam để vượt trội trong năm 2020 và xa hơn, cũng như cơ hội cho các công ty lớn khác biệt hóa bản thân và có được lợi thế cạnh tranh mới.
[i] https://www.techinasia.com/ola-reorganizes-business-cuts-staff
[ii] https://www.techinasia.com/oyo-layoffs-350-people-us
[iii] https://www.techinasia.com/bukalapak-lays-hundreds-employees
[iv] https://asia.nikkei.com/Business/Technology/Gojek-slashes-lifestyle-services-amid-pressure-to-turn-a-profit
[v] https://english.thesaigontimes.vn/73610/vingroup-to-dissolve-retail-unit-this-month.html
[vi] https://www.techinasia.com/talk/new-retail-southeast-asia
[vii] https://iprice.vn/insights/mapofecommerce/en/
[viii] https://iprice.my/trends/insights/consumers-are-still-not-happy-with-their-e-commerce-delivery-experience-a-new-survey-by-parcel-perform-and-iprice-group-reveals/
[ix] https://vneconomictimes.com/article/business/tiki-unidepot-sign-strategic-partnership
[x] https://qandme.net/en/report/vietnam-ec-market-2019-2020.html
[xi] https://www.techinasia.com/lozi-secures-funding-smilegate
